مس و پرداز: آشنایی با محصولات مس و پرداز و خرید آن ها

مس و پرداز یکی از هنرهای اصیل ایران و به ویژه شهر اصفهان می باشد. هنر مس و پرداز را در واقع می توان هنر مس و نقاشی نامید. در این هنر، بر روی قسمتی از ظروف مسی نقاشی اسلیمی و تذهیبی رسم می شود. در ادامه با هنر پردازش روی مس  و انواع محصولات آن بیشتر آشنا خواهیم شد.

مس و پرداز چیست؟

مس و پرداز یکی دیگر از هنرهای ایرانی ست که مانند مس و فیروزه، مس و خاتم و مینا کاری بر روی ظروف مسی انجام می شود. بسیاری از افراد هنر مس پرداز را به عنوان یکی از زیر شاخه ها و زیر مجموعه های هنر مینا کاری به شمار می آورند. زیرا رنگ مورد استفاد در مس و پرداز، سبک نقاشی و ظروف آن ها تا حد زیادی مشابه می باشد.

در هنر مس و پرداز، قسمتی از بدنه ظرف مسی با رنگ های مختلف به ویژه فیروزه ای و لاجوردی، و نقوش اسلیمی پردازش می شود. این هنر طرفداران زیادی دارد و می تواند به عنوان یک هدیه گرانبها و سوغاتی ارزشمند انتخاب شود.

تاریخچه میناکاری

میناکاری به عنوان منشا هنر مس و پرداز یکی از قدیمی ترین هنرها در سراسر جهان می باشد. استفاده از رنگ های پخته و درخشان به حدود 1500 سال پیش از میلاد بر می گردد. اما استفاده از این رنگ ها بر روی فلز و رنگ آمیزی آن به حدود 500 سال قبل از میلاد مربوط می شود.

هنر مینا کاری در ایران نسبت به سایر نقاط جهان بیشتر رایج می باشد. سابقه میناکاری در ایران به زمان اشکانیان و ساسانیان می رسد. ولی استفاده از آن در آغاز اسلام تا پیش از حکومت ایلخانی مشخص نیست.

هم چنین در متون جهانگردان به ظروف میناکاری در دوره های صفویه اشاره های زیادی شده است. در دوران قاجاری نیز وسایلی که عموما در استفاده پادشاه و درباریان بوده است با هنر مینا کاری مزین می شد. اشیائی مانند سر قلیان، کوزه و بادگیر قلیان، کمربند، آفتابه لگن، گوشواره، اشکدان، قوطی سیگار و .. مینا کاری می شدند.

تولید ظروف مس و پرداز از کجا شروع شد؟

همان طور که گفت شد هنر مس و پرداز زیر مجمموعه ای از هنر زیبای میناکاری می باشد. اما بر خلاف مینا کاری قدمت زیادی ندارد.  در واقع ظروف مس و پرداز، یک هنر جدید می باشد و عمر آن بیش از چند دهه نمی باشد.

در حال حاضر شهر اصفهان اصلی ترین تولید کننده ظروف مس و پرداز در ایران می باشد. و می توان هنرمندان بسیار ماهر را در این زمینه کاری پیدا کرد.

ظروف مس و پرداز چگونه تولید می شوند؟

اولین قدم در ساخت ظروف مس و پرداز، تهیه ظروف مسی می باشد. ابتدا ظرف های مسی توسط مسگرها ساخته می شود. پس از ساخت ظروف، نوبت به پردازش مس انجام می شود.

ابتدا زمینه قسمت مناسب برای پردازش رنگ آمیزی می شود. این رنگ عموما از رنگ های تیره مانند لاجوردی، قهوه ای تیره و مشکی انتخاب می شود.

پس از این مرحله نوبت به رسم نقوش اسلیمی می باشد.برای رسم این طرح ها عموما از طرح های اسلیمی که تشابه زیادی با مینا کاری دارند ( مانند ترنج، گره ها و …) استفاده می شود. هر چه نقش های رسم شده ظریف تر باشند از ارزش بالاتری برخوردار هستند.

پس از انجام پردازش و نقاشی بر روی مس، ظرف مورد نظر کامل صیقل داده می شود تا آلودگی ها از آن حذف شود. و ظرف جلا پیدا کند. سپس سطح کل ظرف و نقاشی انجام شده بر روی آن، با یک ماده پلی استری پوشش داده می شود. این پوشش باعث جلای بیشتر و افزایش ماندگاری می شود.

رنگ مورد استفاده در مس و پرداز

با توجه به یکسان بودن منشا هنر مس پرداز و میناکاری، رنگ های استفاده شده در این هنر نیز مانند میناکاری می باشد. رنگ های مس و پرداز را می توان به دو روش مختلف منشا و میزان عبور نور طبقه بندی کرد. در طبقه بندی بر اساس منشا رنگ ها به سه دسته رنگ های گیاهی ( که در چیت سازی نیز کاربرد دارند)، رنگ های معدنی ( مورد استفاده در نقاشی و مینا کاری) و رنگ های فلزی که روی شی استفاده می شوند تقسیم می شوند. هم چنین بر اساس میزان نور می توان رنگ ها را به دو دسته مات و شفاف تقسیم کرد.

ترکیبات رنگ های مختلف

برای تهیه رنگ آبی و یا لاجوردی در هنر مس و پرداز، از ترکیب اکسید کبالت، فسفات کبالت یا آرسنات کبالت به اکسیدهای آلومینیوم، آهک،  اکسید منگنز یا کوارتز ساخته می شود. آبی روشن ترکیب اکسید کبالت و کائولین می باشد. ترکیب کائولین با آرسنات یا فسفات نیز آبی تیره و اضافه کردن اکسید روی به آن آبی آسمانی را به وجود می آورد. ترکیب اکسید نیکل با این مواد رنگ آبی متمایل به خاکستری و اکسید کروم به آن رنگ سبز مایل به آبی را حاصل می کند که می توان برای هنر مس و پرداز استفاده کرد.

اضافه کردن رنگ های قرمز به ترکیبات بالا باعث ایجاد رنگ های بنفش و صورتی می شود. افزایش مقدار آهک باعث آتشی تر شن رنگ ها می شود و هر چه مقدار ان افزایش پیدا کند رنگ قرمز متمایل به آبی به وجود می آید. اضافه کردن ترکیباتی مانند اسید بوریک  و اکسید پتاسیم نیز باعث ایجاد رنگ های بنفش و بنفش ارغوانی برای رنگ آمیزی مس پرداز ایجاد می کند.

برای به دست آوردن رنگ سبز نیز از اکسیدهای کروم استفاده می شود. هم چنین می توان از ترکیب سنتی براده مس، سنگ چخماق و کرمات سرب استفاده کرد.

به این ترتیب برای رنگ آمیزی ظروف مس و پرداز:

•  رنگ زرد از ترکیب آنتیموانات سرب
• رنگ قرمز ارغوانی از مخلوط اکسید قلع و رسوب طلا
•  رنگ فیروزه ای از ترکیب اکسید قلع و اکسید سرب
• سنگ چخماق، خرده شیشه و براده مس
• رنگ قهوه ای از ترکیبات اکسید آهن، اکسید کرم سبز و اکسید روی
•  رنگ سیاه از مخلوط اکسید آهن، کرم و اکسید کبالت
•  و رنگ طلایی از ترکیب کلرید طلا به همراه مخلوط روغن آلی گوگرد دار

به دست می آید.

چه وسایلی برای تولید ظروف مس و پرداز نیاز است؟

به طور کلی برای تولید ظروف مس پرداز به ابزارهای مینا کاری و مس گری نیاز می باشد. ابتدا باید ظرف مورد نظر توسط مس گر تولید شده و به دست استاد پرداز سپرده شود. از مهم ترین وسایل برای پردازش مس می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ورقه فلزی مانند طلا، مس، ورشو، برنج و آهن
• هاون
• ماده آبگینه ای مینا
• چکش
• سندان
• اره کمانی و اره فلز بر
• گیره
• قیچی فلز بر
• قلم مو
• رنگ های گیاهی، معدنی و شیمیایی
• کوره
• ترکیباتی مانند سیلیس، آهک، قلع، سرب، پتاسیم، کربنات سدیم
• کاغذ کپی
• ماده پوششی پلی استری

تفاوت مس پرداز و مینا کاری

اگر چه هنر مینا کاری و مس پرداز هر دو دارای منشا یکسانی می باشند اما تفاوت هایی نیز با یک دیگر دارند. در هنر مینا کاری ابتدا روی ظرف مورد نظر یک لعاب سراسری و کلی کشیده می شود. هم چنین اکثر ظروف مینا کاری دارای سطوح بر آمده و فرو رفته می باشند که به رسم بهتر خطوط و نقوش میناکاری کمک می کند.

در ظروف مینا کاری تمام سطح نقاشی و رنگ آمیزی می شود. طرح های مینا کاری از وسط شروع شده و مانند یک حرکت موج وار اما هماهنگ تا گوشته ها و حاشیه ادامه پیدا می کند. طرح ها و نقوش به کار رفته در مینا، بسیار ریز و مینیاتوری هستند. ظروف مینا کاری الهام گرفته از گنبد مینا ( آسمان) می باشند. به همین دلیل غالبا از طیف های مختلف رنگ سفید و ابی ( و گاها قرمز یا قهوه ای) استفاده می شود. هنر مینا کاری دارای قدمتی دیرینه می باشد.

این در حالی ست که هنر مس پرداز هنری نسبتا جدید و مطابق با سلیقه امروزی جامعه می باشد. هنر مس و پرداز تنها بر روی قسمتی از ظرف انجام می شود. ظروف به کار رفته شده در این هنر، همگی صاف و مسطح هستند.

علاوه بر این در ظروف مس و پرداز، از طرح های بزرگ تر و با جزئیات بیشتر استفاده می شود. هم چنین می توان طرح های جدیدتر مانند گل و مرغ را در بسیاری از ظروف مس و پرداز مشاهده کرد. طیف رنگی که در ظروف مس و پرداز استفاده می شود نیز نسبت به هنر میناکاری وسیع تر می باشد.

این دو هنر در مراحل ساخت نیز با یک دیگر تفاوت هایی دارند. در ظروف مس و پرداز، پس از اینکه سطح فلزی اماده شده بر خلاف مینا کاری لعاب کاری نمی شود. و نقاش مستقیما طرح اولیه را بر روی سطح کار می کشد. پس از این مرحله، رنگ آمیزی، قلم گیری و پرداخت کار انجام می شود. و در نهایت نیز لایه ای پلی استر بر روی کار کشیده شده و کوره دهی می شود.

انواع محصولات مس و پرداز

با توجه به گستردگی هنر مس و پرداز انواع مختلفی از ظروف مس و پرداز تولید می شوند. این محصولات هم شامل ظروف کاملا زینتی و دکوری می شود و هم شامل ظروف کاربردی. بیشترین ظروف تولید شده با هنر مس و پرداز شامل موارد زیر است:

• قندان مس و پرداز
• شکلات خوری مس و پرداز ( در ابعاد مختلف)
• تنگ صراحی ( تنگ صراحی شبیه تنگ آب می باشد. در گذشته از آن برای نگهداری گلاب نیز استفاده می کردند)
• دخل مس و پرداز ( دخل ظرفی شبیه به قندان اما در ابعاد بزرگ تر می باشد. از آن می توان به عنوان شکلات خوری بدون پایه نیز استفاده کرد)
• جام مس و پرداز
• سنبلدان و  انواع گلدان مس و پرداز
• آینه و شمعدان
• گزخوری و شیرینی خوری های مس پرداز
• بشقاب پرنده
• آجیل خوری
• سنگاب مس و پرداز ( در قدیم از سنگاب به عنوان ظرفی برای نگهداری آب و شست و شوی دست و صورت از آن استفاده می شد. این ظرف ابعاد بزرگی داشت اما امروزه تنها کاربرد زینتی دارد و در ابعاد کوچک تولید می شود)

در هنگام خرید مس و پرداز به چه نکاتی توجه کنیم؟

مهم ترین نکته در خرید مس و پرداز، کیفیت کار می باشد. هر چه کیفیت کار بالاتر باشد محصول انتخابی ارزش بالاتری دارد. نقش هایی که بر روی مس ترسیم می شود باید از ظرافت برخوردار باشند.

کیفیت لایه پوششی بر روی مس نیز یکی دیگر از نکاتی ست که باید به آن توجه داشت. عموما خرید از محصولات شناسنامه دار مطمئن تر است. هم چنین بسیاری از محصولات از گارانتی و ضمانت برخوردار هستند که به شما اطمینان بیشتری می دهند.

اگر به صورت اینترنتی و غیر حضوری تمایل دارید خرید ظروف مس و پرداز را انجام دهید حتما از معتبر بودن فروشگاه اطمینان حاصل کنید. هم چنین مطمئن شوید که محصول انتخابی شما در بسته بندی مناسب ارسال می شود و از آسیب های احتمالی جلوگیری می شود.

نحوه نگهداری و استفاده از ظروف مس و پرداز

اکثرا از ظروف مس و پرداز برای جنبه زینتی و دکور استفاده می کنند. در این صورت برای تمیز کردن ظروف تنها استفاده از دستمال نم دار و یا اسکاچ نرم کافی می باشد.

اما در صورتی که می خواهید از این ظروف برای استفاده و پذیرایی بهره ببرید توجه داشته باشید که از قرار دادن مواد خوراکی در تماس مستقیم با مس پرداز جلوگیری کنید. به ویژه اگر ماده خوراکی اسیدی باشد.

هم چنین از شستن ظروف با سیم های ظرف شویی خشن و زبر اصلا توصیه نمی شود. این کار باعث آسیب رسیدن به بدنه ظرف و از بین رفتن پوشش ظروف مسی می شود.

قسمت های نقاشی شده را با دقت و مراقبت بیشتری بشویید.

برای اطمینان، از شست و شوی ظروف مس پرداز با آب بسیار داغ و مواد شوینده قوی خودداری کنید.

از قرار دادن ظروف مس و پرداز در معرض ضربه و آسیب جلوگیری کنید.

خرید محصولات مس و پرداز

برای خرید محصولات مس و پرداز، چه در فروشگاه های اینترنتی و چه حضوری، سعی کنید از کارهای شناسنامه دار و ترجیحا گارانتی دار انتخاب کنید.

قیمت مس پرداز با توجه به پارامترهای مختلف متغیر می باشد. مهم ترین نکته در ظروف مس پرداز ابعاد آن ها می باشد. هر چه ابعاد ظروف بزرگ تر باشند قیمت بالاتری دارند. هم چنین ضخامت و سنگینی ظروف نیز پارامترهای جانبی هستند که در قیمت موثر هستند. برای مثال قیمت سنگاب مس پرداز بسته به ابعاد آن و سنگینی ظرف متفاوت است.

ظروف شبکه ای و توری مانند ( ظروفی که لبه ساده و صاف ندارند) عموما قیمت بالاتری دارند.

هر چه نقش های رسم شده ظرافت بیشتری داشته باشند؛ شلوغ تر و پر کاربردتر باشند ارزش هنر مس پرداز بیشتر است.

عموما ظرف های مس پرداز که دارای گارانتی و  شناسنامه محصول هستند قیمت بالایی دارند. شناسنامه محصول در واقع تضمین کننده کیفیت کار می باشد و  به شما اطمینان می دهد که ظرف در گذر زمان دچار آسیب و تغییر نمی شود.

مزایای خرید مس و پرداز از سایت دکوکاف

سایت دکوکاف، به عنوان یکی از معتبرترین فروشگاه های اینترنتی در زمینه وسایل دکوری به ویژه مس و پرداز، دارای نماد اعتماد الکترونیکی و مجوزهای لازم می باشد. هر گونه تراکنش انجام شده در این سایت تحت نظر شاپرک و بانک مرکزی می باشد. در نتیجه هر گونه پرداختی قابل پیگیری می باشد.

سایت دکوکاف، مجموعه کاملی از انواع وسایل تزئینی و دکوری می باشد. شما می توانید گستره انتخابی بالایی داشته باشید و در یک خرید وسایل مورد نیاز خود را تهیه کنید.

هنرهای دستی موجود در سایت دکوکاف ( مانند مس و پرداز، مس و خاتم، مس و فیروزه) دارای بالاترین درجه کیفیت می باشند.

عکس و فیلم های موجود در سایت توسط تیم عکاسی دکوکاف تهیه شده است. در نتیجه می توانید از زوایای مختلف محصول را مشاهده کنید. و از کیفیت محصول مورد نظر خود اطمینان حاصل کنید.

بسته بندی محصولات با نهایت دقت انجام می شود. پس لازم نیست نگران آسیب رسی به سفارش خود در فرآیند جا به جایی و حمل و نقل باشید.