مس و خاتم: آشنایی و خرید انواع ظروف مس و خاتم

مس و خاتم یکی دیگر از هنرهای اصیل ایرانی می باشد که طرفداران زیادی را به خود جلب کرده است. در این هنر خاتم کاری بر روی ظروف مسی انجام شده و سپس ظرف پردازش و پوشش دهی می شود.

بر خلاف سایر ظروف خاتم کاری، در مس و خاتم تمامی ظرف با هنر خاتم پوشش دهی نمی شود. این کار علاوه بر اینکه قیمت نهایی کالا را کاهش می دهد باعث جلوه بیشتر محصول نیز می گردد.

از ظروف مس و خاتم هم می توان به عنوان وسیله ای تزئینی استفاده کرد و هم به عنوان ظروف کاربردی. ظروف مس و خاتم هم چنین برای هدیه دادن بسیار ارزشمند و مناسب می باشند. تنوع بالای این ظروف از نظر ابعاد و شکل ظاهری دست شما را باز نگه می دارد. و می توانید با توجه به بودجه خود ظرف مس و خاتم خریداری کنید.

در ادامه با نحوه خرید مس و خاتم و ویژگی های کلی این محصول بیشتر آشنا خواهیم شد.

خاتم کاری چیست؟

خاتم کاری یکی از هنرهای اصیل می باشد. در ساخت ظروف خاتم از انواع چوب ها ( مانند گردو، عناب، نارنج، آبنوس، کبوده و ..)، انواع استخوان ها ( استخوان عاج فیل، استخوان شتر) ، مفتول های فلزی ( برنج، آلومینیوم، نقره) و هم چنین ترکیباتی مانند سریشم و لاک برای چسباندن لایه خاتم بر روی ظروفی مانند مس و خاتم استفاده می شود.

گیره فلزی، تیز سوهان، چکش، گاز انبر، اره سیم ساب دار، مثلث ساب، مغار، متر فلزی، خط کش ثابت، خط کش تیر دار، گونیا و پرگار از ابزارهای اصلی خاتم کاری هستند که در ساخت ظروف مس و خاتم نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

برای تولید ظروف خاتمی ابتدا خاتم سازی انجام می گیرد. این مرحله شامل طراحی خاتم، تهیه مواد، مصالح و برش مصالح اولیه می باشد. که از آن ها برای ایجاد و ترکیب گل و قامه استفاده می شود. قامه جسم مستطیل شکلی با میانگین طولی 40 سانتی متر، عرض 10 سانتی متر و قطر 3 سانتی متری می باشد. قامه برش خورده و از آن برای تهیه لایه خاتم بر روی ظروف مختلف مانند مس و خاتم استفاده می شود.

پس از خاتم سازی، نوبت به خاتم کاری می رسد. خاتم کاری شامل طراحی زیر سازی، طراحی چسباندن لایه های خاتم بر روی زیر کار، پرداخت و جلا کاری ظروف خاتم است.

رنگ های خاتم کاری از چه موادی ساخته می شوند؟

برای تولید ظروف مس و خاتم، و هم چنین سایر محصولات باید از رنگ های مختلف برای ساخت طرح های خاتم استفاده شود. رنگ های مختلف می توانند جلوه خاتم را افزایش داده و باعث زیبایی بیشتر آن گردد.

عموما رنگ های خاتم کاری از ترکیبات زیر به دست می آیند:

• آبنوس ( رنگ سیاه)
• فوفل ( سیاه و قهوه ای تیره)
• گردو ( قهوه ای)
• بقم ( قرمز)
• عناب ( قهوه ای روشن مایل به قرمز)
• نارنج ( قهوه ای روشن)
• افرا ( قهوه ای روشن)
• تبریزی ( سفید)
• شمشاد ( زرد)

هم چنین از ترکیبات دیگر مانند صدف، استخوان و عاج فیل، استخوان شتر، گاو، اسب ( برای رنگ سفید) و از مفتول های برنجی، نقره ای و گاها طلایی برای ساخت طرح های مختلف خاتم کاری ( در تولید ظروف مس و خاتم) استفاده می شود.

البته ممکن است با توجه به نایاب بودن برخی از چوب ها و مواد اولیه، رنگ چوب های موجود با کمک مواد شیمیایی تغییر داده می شود تا تنوع رنگی زرد، سیاه و قرمز کماکان حفظ شود. هم چنین از استخوان و عاج فیل نیز کم تر استفاده می شود. و سایر استخوان ها نیز با کمک ترکیبات شیمایی به رنگ های دیگر مانند سبز تبدیل می شود. در فلزات نیز علاوه بر موارد گفته شده ممکن است از مس و آلومینیوم نیز استفاده شود.

خاتم کاری از کجا شروع شد؟

درباره شروع خاتم کاری و کسی که مبدع آن می باشد اطلاعات دقیقی در دست نیست. قدیمی ترین تکه خاتم کاری در شیراز، به حدود 1000 سال پیش بر می گردد. در حالی که اشکال مختلف این هنر در قسمت های از اروپایی و چین نیز دیده شده است.

گفته می شود که با حمله مغول ها به ایران، شکل اولیه خاتم کاری از چین وارد ایران شد. خاتم چینی چهار یا شش ضلعی های سیاه و سفید از جنس قلع بودند. اما بعد از نفوذ در ایران این هنر با سلیقه و ذوق هنرمندان ایرانی مخلوط شده. و رنگ های دیگر مانند قرمز، سبز، زرد و .. به آن اضافه شد. علاوه بر این طرح های خاتم کاری نیز متنوع تر شده و مثلث، پنج ضلعی ها، هشت ضلعی و ده ضلعی ها هم به آن اضافه شد.

علاوه بر این شکل دیگری از خاتم کاری نیز پیش از حمله مغول ها به ایران و پیش از اسلام در ایران وجود داشت. در این هنر از یک چوب یک دست و نازک مربع های کوچک بریده شده و با طرح های خاص بر روی سطح اصلی چسبانده می شد. ( شبیه کاری که امروزه روی ظروف مس و خاتم نیز انجام می شود)

بناهای تاریخی دارای خاتم کاری

خاتم کاری در ایران به دلیل تاریخچه این هنر و هم چنین ظرافتی که برای ساخت آن در ایران به کار گرفته می شود سرآمد و مطرح می باشد. اثرات این هنر اصیل را می توان در بناهای تاریخی مانند موارد زیر مشاهده کرد:

درب مسجد جامع اصفهان

مسجد مصری جهانباره

مسجد جامع عتیق شیراز

قضر دلگشا تیمور در سمرقند

آرامگاه تیمور

منبر چوبی خاتم کاری شده

مسجد لبنان اصفهان

تخته شطرنج خاتم کاری شده، میز خاتم و هم چنین درهای چوب گردو همراه با خاتم کاری در موزه های مختلف

لازم به ذکر است دوران صفوی، دوران اوج خاتم کاری در ایران می باشد. پس از این دوران شاهد آثار معروف خاتم کاری در ایران هستیم. مانند:

صندوق حرم امام علی ( زندیه)

صندوق حرم امام علی نقی ( صقویه)

صندوق حرم اما حسن عسگری ( صفویه)

صندوق حرم امام حسین ( زندیه)

صندوق حرم حضرت زینب

و آثار جدیدتر مانند تالار خاتم مجلس شورای اسلامی و اتاق خاتم کاری کاخ مرمر

همان طور که می بینیم خاتم کاری پیش از رواج گسترده در تولید ظروف مس و خاتم و سایر وسایل، پیشینه گسترده ای دارد.

ساخت ظروف مس و خاتم از کجا شروع شد؟

به درستی مشخص نیست که ساخت ظروف مس و خاتم برای اولین بار توسط چه کسی ابداع شده است. اما مشخص است که این هنر بسیار جدید می باشد. و تقریبا معاصر با ساخت ظروف مس و فیروزه، و مس پرداز می باشد. بعید نیست با ساخت اولین ظروف مس و فیروزه ایده ساخت این ظروف نیز به ذهن هنرمندان خاتم کار رسیده باشد.

با توجه به گسترش هنر خاتم کاری در اصفهان، این شهر یکی از مقرهای اصلی تولید ظروف مس و خاتم در ایران می باشد.

یک خاتم کاری خوب چه مشخصاتی دارد؟

برای اینکه بتوانیم انتخاب خوبی در خرید محصولات خاتم کاری به ویژه ظروف مس و خاتم داشته باشیم باید بدانیم که یک خاتم کاری خوب چه مشخضاتی دارد؟ هر چه خاتم کاری هنرمندانه تر باشد ارزش بالاتری دارد.

می توان خصوصیات زیر را برای یک خاتم کاری خوب در نظر گرفت:

مسطح بودن سطح کار

خالی نبودن هیچ جای خاتم

یکسان و مشابه بودن رنگ و مصالح به کار رفته در ساخت خاتم

تغییر نکردن رنگ و شکل قطعات خاتم

مشخص نبودن ترمیم کاری و بتونه کاری در سطح کار ( به ویژه در ظروف مس و خاتم)

حفظ تقارن و قرینه بودن تمامی گل ها و اشکل در سطح کار، زاویه ها و اضلاع کار

دقیق و مهندسی بودن ساختمان خاتم ( تمامی ابعاد ساختمان خاتم باید همسان، قرینه و هم اندازه باشند. اگر طرح اصلی شاسی دقیق نباشد جلوه کار گرفته می شود و حتی بهترین خاتم نیز بر روی آن اثر ندارد. به همین دلیل باید خاتم ساز یک نجار ماهر و د قیق نیز باشد)

بی عیب و نقص بودن روکش دادن و رنگ دادن ظروف مس و خاتم و انواع محصولات دیگر

ریز بودن نقش ها و مثلث ها باعث بالا رفتن کیفیت و ارزش کار می شود.

ظروف مس و خاتم چگونه تولید می شوند؟

اولین مرحله در ساخت ظروف مس و خاتم، تولید ظرف مسی می باشد. ظروف مسی توسط مسگران ساخته شده و برای انجام کارهای هنری مختلف مانند خاتم کاری، فیروزه کوبی و .. آماده می شوند.

پس از آن نوبت به مرحله خاتم کاری می رسد. همان طور که گفته شد ابتدا خاتم سازی با کمک چوب های مختلف ، استخوان، مفتول های فلزی و .. انجام می گیرد. سپس به قطعات ریز برش خورده و بر روی ظروف نصب می شود. این قطعات با کمک یک چسب مخصوص بر روی ظروف نصب می شوند.

قطعات نصب شده باید تا حد امکان از نظر ابعاد، رنگ و طرح با یک دیگر مشابه باشند. سطح کلی کار نیز باید صاف و یکنواخت و بدون برجستگی باشد.

پس از انجام خاتم کاری ظرف مسی پردازش و سمباده کشی می شود. این کار باعث تمیز شدن سطح کار از آلودگی های مختلف، یک دست شدن و افزایش درخشندگی محصول می گردد. در نهایت نیز پوششی از پلی استر بر روی کار زده می شود. این پوشش هم ماندگاری محصول را در مقابل اکسید شدن، کدر شدن و .. افزایش می دهد. و هم باعث بیشتر شدن درخشندگی آن می گردد.

انواع محصولات مس و خاتم

با توجه به محبوبیت ظروف مس و خاتم، در بین ایرانیان و توریست ها انواع مختلفی از ظروف های مس و خاتم تولید شده اند. این ظروف هم از نظر ابعاد و هم شکل ظاهری با یک دیگر متنوع می باشند. رایج ترین محصولات مس و خاتم شامل موارد زیر می باشند:

آینه و شمعدان مس و خاتم

کشکول مسی خاتم کاری

جام مسی خاتم کاری شده

سنگاب مس خاتم

انواع قندان مس خاتم

بشقاب پرنده

گز خوری شیرینی خوری های مختلف

انواع گلدان صراحی مس و خاتم

نحوه نگهداری از ظروف مس و خاتم

برای افزایش دوام و ماندگاری ظروف مس و خاتم رعایت نکات زیر الزامی می باشد:

در صورتی که از ظروف مس و خاتم برای دکور و تزیین استفاده می کنید برای تمیز کردن آن می توانید از یک دستمال نم دار استفاده کنید.

اگر جنبه کاربردی محصول مورد نظر می باشد از قرار دادن ترکیبات خوراکی در طولانی مدت داخل ظروف مس و خاتم جلوگیری کنید. به ویژه ترکیبات اسیدی می تواند باعث خرده شدن و از بین رفتن لایه محافظ ظرف شود.

برای شست و شوی ظروف مس و خاتم از اسکاچ و ابرهای نرم استفاده کنید. از کشیدن سیم های ظرف شویی بر روی آن خودداری کنید. زیرا باعث خش افتادن بر روی محصول می شود.

از شستن ظروف با مواد شوینده قوی جدا خودداری کنید.

برای اطمینان از ریختن آب بسیار داغ بر روی ظرف خودداری کنید. این کار ممکن است به پوشش ظروف مس و خاتم و هم چنین اجزای خاتم آسیب وارد کند.

برای خرید مس و خاتم به چه نکاتی توجه داشته باشیم؟

در ظروف مس و خاتم مهم ترین نکته ظرافت و جزئیات خاتم کاری می باشد. هر چه قطعات خاتم کاری ریزتر و با جزئیات بیشتری باشد ارزش بالاتری دارد. اجزای خاتم باید هم رنگ، هم طرح و هم اندازه باشند.

با توجه به اینکه خاتم کاری و تولید ظروف مس و خاتم بسیار ظریف می باشد عده ای برای کاهش هزینه از برچسب های طرح خاتم استفاده می کنند. در نتیجه در هنگام خرید توجه داشته باشید که خاتم به کار رفته در ساخت اصل و کار دست می باشد.

نکته دیگر در هنگام خرید توجه به وزن ظرف می باشد. استفاده از ظروف تو خالی مسی، یا مس های نازک باعث می شود که دوام و ماندگاری آن کم شود. و در برابر ضربه اسیب پذیر تر باشد.

سعی کنید از محصولاتی خرید کنید که دارای شناسنامه و گارانتی هستند. شناسنامه محصول در واقع ماندگاری ظروف مس و خاتم را در طول زمان تضمین می کند. پوششی که بر روی ظروف داده می شود از خوردگی و اکسید شدن آن ها در طول زمان جلوگیری می کند. اما هیچ راهی برای تشخیص آن وجود ندارد. و تنها پس از گذشت زمان کیفیت آن مشخص می شود. در نتیجه خرید ظروف مس و خاتم شناسنامه دار انتخاب های کم ریسک تری هستند. هر چند قیمت بالاتری دارند.

خرید ظروف مس و خاتم و قیمت گذاری آن ها

قیمت گذاری محصولات مس و خاتم تقریبا رویه ثابت و مشخصی دارند. برای مثال شما می تواند قیمت گلدان مس و خاتم را در ابعاد و طرح های مختلف با یک دیگر مقایسه کنید و به یک جمع بندی برسید.

هر چه ظروف مس و خاتم بزرگ تر باشند باید بهای بیشتری برای آنها پرداخت کنید. هم چنین ظروف با لبه های دالبری و شبکه ای قیمت بالاتری دارند. زیرا ساخت آن ها سخت تر و با جزئیات بیشتری می باشد.

در نمونه های مشابه سعی کنید به جزئیات خاتم کاری در ظروف دقت کنید. خاتم کاری های ظریف تر و ریز تر ارزش بالاتری دارند. برش های خاتم باید یکسان، و دارای طرح و رنگ مشابه باشند.

یکی دیگر از پارامترهایی که باید توجه داشته باشید وزن ظروف مسی می باشد. بسیاری از تولید کننده ها برای کاهش هزینه، از ظروف مسی تو خالی و یا نازک استفاده می کنند.

همان طور که گفته شد خرید ظروف مس و خاتم شناسنامه دار می تواند ماندگاری و اصالت کالا را تضمین کند. و در مقابل سایر محصولات بیشتر توصیه می شود.

خرید اینترنتی و غیر حضوری ظروف مس و خاتم

علاوه بر مواردی که در بالا برای خرید حضوری ظروف مس و خاتم گفته شد در خرید اینترنتی باید به نکته های زیر نیز توجه داشته باشید:

از مطمئن بودن فروشگاه اینترنتی و پیج های اینترنتی اطمینان حاصل کنید.

از شناسنامه دار بودن و داشتن گارانتی ظروف مس و خاتم مطمئن شوید.

سعی کنید عکس های محصول را از نزدیک و بدون افکت ببینید.

مطمئن شوید که بسته بندی محصول مناسب است. و ظرف مس و خاتم شما بدون آسیب به دستتان خواهد رسید.

حتما کد رهگیری سفارش خود را برای پیگیری محصول دریافت کنید.

چرا خرید از سایت دکوکاف توصیه می شود؟

سایت دکوکاف، با داشتن مجوزها و نمادهای اعتماد الکترونیکی خریدی مطمئن برای شما فراهم می آورد.

علاوه بر انواع ظروف مس و خاتم، می توانید محصولات دکوری و تزئیینی دیگر مانند مس و پرداز، مس و فیروزه، انواع لوسترها، انواع ماکت های فلزی و .. را تهیه کنید.

عکس های گرفته شده از محصول توسط تیم عکاسی دکوکاف می باشد.

بسته بندی محصولات به ویژه ظروف مس و خاتم با دقت بالا و بدون رسیدن آسیب انجام می شود.

کدهای رهگیری بسته های ارسالی، در همان روز به شماره ثبت شده در سفارش، ارسال می شود. و پس از آن شما قادر خواهید بود در لحظه از موقعیت مکانی بسته خود اطلاع پیدا کنید.