آشنایی کامل با رنگ آمیزی ظروف سفالی

ظروف سفالی یکی از رایج ترین ظروف دست ساز در مقایسه با انواع ظروف سفال، سرامیک و چینی می باشد که در  قسمت های مختلف دکوراسیون می توان از آن استفاده کرد. شما می توانید از بشقاب های سفالی به عنوان یک دیوارکوب زیبا و جایگزین تابلو استفاده کنید. یا از ظروف سفالی مخصوص برای خوردن غذا و نوشیدنی استفاده کنید. علاوه بر این استفاده از ظروف سفالی برای سفره هفت سین بسیار رایج و محبوب می باشد.

به همین دلیل بسیاری از افراد به دلیل علاقه و یا کسب درآمد به دنبال یادگیری رنگ آمیزی سفال هستند. امروزه ظروف خام سفالی در اکثر فروشگاه های هنرهای دستی و ظروف سفالی وجود دارد. شما می توانید این ظروف را تهیه کرده و نقاشی های زیبا روی آن بکشید. برای آشنایی با روش رنگ آمیزی ظروف سفالی با مجله دکوکاف، بهترین فروشگاه اینترنتی لوازم دکوراتیو همراه باشید.

بیشتر بخوانید: چگونه ظروف سرامیکی را تمیز کنیم؟

تاریخچه ظروف سفالی

سفالگری، یکی از هنرهای صنعتی کهن در جهان و به خصوص کشور عزیزمان ایران است. تاریخ ساخت ظروف سفالی در ایران به حدود 10 هزار سال پیش بر می گردد. به عنوان مثال، در کاوش هایی که در منطقه سیلک کاشان انجام شده، ظروف سفالی رنگ آمیزی شده با نقش های پرندگان، حیوانات و موجودات دیگر یافت شده است. جالب است بدانید که هنرمندان سفالگر، حداقل از 6 هزار سال پیش از چرخ گردان برای ساختن ظروف سفالی، و از حدود 5 هزار سال پیش از کوره و روش های پیشرفته برای پختن ظروف سفالی استفاده می کردند. هنر سفالگری تا حدود هزار سال قبل از میلاد، که استفاده انسان ها از فلزات متحول شد، پیشرفت و گسترش زیادی پیدا کرد. اما در این برهه از تاریخ، صنعت گران به فلزکاری و صنعت فلزات سمت و سوی بیشتری پیدا کردند. بنابراین هنر سفال گری برای چند قرن کم فروغ و ساکن شد. اما در دوره های بعد از آن به عنوان مثال در دوره هخامنشیان، ساسانیان، سلجوقیان و یا خوارزمشاهیان به دلیل علاقه پادشاهان آن دوره، این هنر دوباره مورد توجه قرار گرفت و پیشرفت زیادی کرد.

رنگ آمیزی ظروف سفالی

رنگ آمیزی ظروف سفالی به حداقل 8 هزار سال پیش بر می گردد. ابتدا انسان ها به وسیله رنگ های طبیعی که از گیاهان یا طبیعت به دست می آوردند بر روی سفالینه ها نقش و نگارهای ساده خلق می کردند. با گذشت زمان و شناخت فلزات و مواد مختلف، انسان توانست حدود 2 هزار و ششصد سال پیش، سفال های لعاب دار ایجاد کند. آجرهای لعاب دار حتی در دیوارهای کاخ های تخت جمشید و شوش نیز (مربوط به سلسله هخامنشیان) یافت شده است.

در طول تاریخ بعد از آن، برای رنگ آمیزی ظروف سفالی و لعاب سفال از مواد مختلف و فلزات مختلفی استفاده شده است. همچنین روش های و مدل های مختلفی در هر دوره ای از تاریخ، به وسیله هنرمندان و صنعت گران این حوزه، برای رنگ آمیزی ظروف سفالی ارائه شد.

شکل 2ظرف سفالی مینایی (هفت رنگ) مربوط به دوره سلجوقی (راست)، کاشی های با لعاب زرین فام، واقع در موزه رضا عباسی تهران (چپ)

امروزه روش های متنوعی در صنعت برای رنگ آمیزی ظروف سفالی و لعاب آن ها مورد استفاده قرار می گیرد. اگر می خواهید خودتان در منزل نقاشی یا رنگ آمیزی ظروف سفالی را انجام دهید با ادامه مطلب همراه شوید.

بیشتر بخوانید: آیا ظروف سرامیکی سرطان زاست؟

رنگ آمیزی ظروف سفالی در منزل

اگر در ساختن ظروف سفالی مهارت و لوازم مورد نیاز را ندارید، نگران نباشید. ظروف سفالی خام یا لعاب دار، در فروشگاه های مختلف پیدا می شوند. کافی است بنا به سلیقه خود، ظرف مورد نیاز را خریداری کنید و بعد از انتخاب طرح یا نقاشی مورد نظر، دست به کار شوید. ظروف سفالی که در منزل رنگ آمیزی می کنید، برای استفاده روزانه و خوراکی قابل استفاده نیستند. چرا که رنگ ها و مواد به کار رفته در این فرآیند برای بدن مضر هستند و همچنین ممکن است در اثر شست و شو، رنگ و پوششی که ایجاد کرده اید از بین برود. اما شما می توانید از ظروف سفالی رنگ آمیزی شده به عنوان دکوری، برای سفره هفت سین، به عنوان گلدان، شکلات خوری و حتی به عنوان دیوارکوب استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: با انواع ظروف سرامیکی رنگی دکوکاف آشنا شوید

انتخاب طرح:

برای رنگ آمیزی ظروف سفالی انتخاب های زیادی دارید. می توانید از طرح های اسلیمی، گل مرغی، تذهیب، خطاطی، تایپوگرافی، نقاشی های طرح آبرنگی، اشکال ساده به سبک طرح های قدیمی (مانند طرح بز یا اشکال هندسی و خطوط ساده و چندلایه که بر روی سفالینه های قدیمی یافت شده اند)، طرح بته جقه و … استفاده کنید.

اگر طرح خاصی در ذهنتان ندارید بهترین جا برای گرفتن ایده، سایت پینترست است. اگر با این سایت محبوب آشنایی ندارید، بهتر است بدانید پینترست یکی از مهم ترین سایت های اینترنتی برای اشتراک گذاری ایده های مختلف به صورت عکس یا ویدیوهای کوتاه است. کافی است موضوع مورد نظر خودتان را به صورت فارسی یا انگلیسی داخل پینترست جست و جو کنید تا با انواع ایده های طراحی و نقاشی بر روی سفال، از سراسر دنیا آشنا شوید. بهتر است جست و جوی خود را به زبان انگلیسی (به عنوان مثال جست و جو با کلمه کلیدی pottery و کلمات دیگر مانند design ، painting ، ideas) انجام دهید تا نتایج متنوع تری پیدا کنید. چند پیشنهاد ساده در ادامه برای ایده گرفتن شما مطرح می کنیم تا به نتیجه بهتری برسید.

• یک ایده جالب برای نقاشی روی سفال این است که یکی از نقاشی های فرزند دلبندتان را انتخاب کنید و طرح آن را بر روی یک بشقاب سفالی منتقل کنید. در این صورت می توانید یک اثر ماندگار و خاطره انگیز برای کودک تان ایجاد کنید و از آن برای تزئین دکور یا دیوار اتاق او استفاده کنید.
• ایده دیگر برای رنگ آمیزی ظروف سفالی، نقاشی چهره است. برای این کار، عکس پرتره و با کیفیت و از فاصله نزدیک، از صورت خود، شریک زندگی یا فرزندتان تهیه کنید. سپس به کمک نرم افزارهای ساده گوشی تلفن همراه یا رایانه تان، آن را به یک شکل گرافیتی یا اسکچ تبدیل کنید. طرح نهایی را به بشقاب سفالی تان منتقل کنید.تایپوگرافی و خطاطی بر روی سفال، آثار خارق العاده ای خلق می کنند. به خاطر ذات قدیمی بودن و سنتی بودن سفال، ایجاد یک هنر کهن و سابقه دار بر روی سفال، هماهنگی خاصی در ذهن مخاطب ایجاد می کند. تنها مساله ای که وجود دارد این است که این کار نیاز به تخصص و مهارت کافی دارد و با جست و جو در اینترنت و پیدا کردن طرح های دلخواه، احتمالا نمی توانید آن ها را بر روی سطح سفال پیاده کنید.
• یک ایده خوب دیگر برای رنگ آمیزی ظروف سفالی، طرح های چند قسمتی است. به این صورت که یک طرح را بر روی سه یا چهار بشقاب سفالی به صورت دنباله دار و مرتبط به هم رسم کنید و سپس آن ها را به صورت دیوارکوب بر روی دیوار منزل آویزان کنید.
• شاید رایج ترین ایده ای که برای رنگ آمیزی ظروف سفالی مورد توجه خانم های خانه دار قرار می گیرد، رنگ آمیزی ظروف سفالی هفت سین است. برای این کار علاوه بر طرح هایی که قبلا پیشنهاد کردیم (مثل طرح اسلیمی، گل مرغی، تذهیب، تایپوگرافی و …) می توانید از طرح های متناسب با سین های سفره هفت سین نیز استفاده کنید. مثلا از طرح های ساده ی سیب، سبزه، سیر یا ماهی برای رنگ آمیزی ظروف سفالی سفره هفت سین تان استفاده کنید.

اگر طرح شما ساده باشد می توانید به صورت مستقیم به کمک مداد، یا به کمک کاربُن بر روی سفال منتقل کنید و سپس به کمک رنگ هایی که در ادامه معرفی خواهیم کرد طرح خود را کامل پیاده سازی کنید. می توانید از شابلون نیز استفاده کنید.

بیشتر بخوانید:  ظروف سرامیکی چگونه ساخته می شود؟

بیشتر بخوانید: آیا ظروف سرامیکی را میتوان در فر گذاشت؟

مراحل رنگ آمیزی ظروف سفالی

1. ابتدا لازم است سطح ظرف سفالی خود را با سنباده نرم پرداخت کنید تا سطح آن کاملا یکنواخت شود. با لمس کردن سطح سفال، می توانید از صاف بودن آن اطمینان حاصل کنید.
2. برای اینکه رنگ، بهتر روی سفال بنشیند، بهتر است قبل از رنگ آمیزی پوششی از چسب چوب روی سفال ایجاد کنید. به این صورت که مقداری چسب چوب را به کمک آب رقیق کنید (غلظت آن شبیه شیر باشد). و سپس به کمک یک قلم مو مخلوط ایجاد شده را بر روی تمام سطوح ظرف سفالی خود بکشید. سپس ظرف سفالی را کنار بگذارید تا چسب آن خشک شود.
3. قبل از رنگ آمیزی از یکنواخت و یکدست بودن سطح سفال اطمینان حاصل کنید. ممکن است لازم باشد دوباره با یک سنباده نرم ظرف خود را پرداخت کنید. در نهایت به کمک یک پارچه تمیز، گرد و خاک سطح ظرف را تمیز کنید.
4. ابتدا طرح اولیه خود را به کمک مداد کمرنگ بر روی ظرف تان پیاده کنید تا در حین کار دچار سردرگمی نشوید.
5. برای رنگ آمیزی سفال، می توانید از رنگ های مختلفی مثل ویترای، گواش، آکریلیک، آبرنگ، ماژیک و … کمک بگیرید.
6. بعد از رنگ آمیزی، باید آن را تثبیت کنید. به این صورت که بعد از اینکه ظرف سفالی شما کاملا خشک شد و از کیفیت رنگ آمیزی اطمینان و رضایت حاصل کردید، با کمک فیکساتیو، روغن یا اسپری جلا، که روی ظرف پوشش می دهید، رنگ را ثابت می کنید. در نتیجه در تماس با آب، رنگ های ظرف از بین نمی رود و برای مدت طولانی تری می توانید از آن استفاده کنید.

نکات رنگ آمیزی سفال:

1. اگر رنگ اصلی ظرف سفالی شما مناسب طرح شما نیست، می توانید قبل از رنگ آمیزی، یک لایه آستر سفید به صورت کامل روی ظرف تان پوشش دهید. به این صورت که مثلا یک مرحله رنگ گواش سفید را به طور کامل روی ظرف خود بکشید و اجازه دهید خشک شود.
2. اگر رنگی که استفاده می کنید به خوبی روی ظرف نمی نشیند، باید مرحله به مرحله رنگ آمیزی را انجام دهید. به این صورت که ابتدا یک لایه رنگ روی سفال بزنید و اجازه دهید تا خشک شود. سپس یک مرحله دیگر رنگ آمیزی کنید و باز اجازه دهید خشک شود. این کار را تا جایی ادامه دهید تا به رنگ مورد نظرتان برسید.
3. بهتر است حتما در رنگ آمیزی ظروف سفالی خود از دورگیر استفاده کنید. به خصوص اگر از رنگ های سفت و با پوشش برجسته تر استفاده می کنید.
4. برای تثبیت رنگ ظروف سفالی خود، اگر روغن جلا یا اسپری نداشتید به صورت موقت می تواند از تافت موی سر استفاده کنید.